آزادي نفس با استغفار

هر انسانی در گروی اعمال خودش است. بنابراین، اعمال آدمی همانند وزر، وبال گردن اوست. خداوند می فرماید: کُلُّ امْرِئٍ بِما کَسَبَ رَهینٌ؛ هر کسی در گِرو و رهن کسب خودش است.(طور، آیه 21)

رهن در لغت به معنای چیز ثابتی است که انسان به عنوان گرو می گذارد تا چیزی را به عنوان قرض و وام بگیرد. پس انسان مرهون و گِرو و گیر کارهای خودش است. حالا این اعمال خوب باشد به نفع او خواهد بود و اگر بد باشد به ضررش می شود.

البته خداوند در جایی دیگر می فرماید: کُلُّ نَفْسٍ بِما کَسَبَتْ رَهینَةٌ إِلاَّ أَصْحابَ الْیَمینِ؛ هر نفسی در گرو و رهن کسب خودش است مگر اصحاب یمین.(مدثر، آیات 38 و 39)

از این آیه به دست می آید که رهن یک امر منفی است؛ از این روست که اصحاب یمین و اهل بهشت را استثنا کرده است. پس مراد از مکتسبات همان دستاوردها و کارهای منفی است که آدمی را گرو می گذارد و در قید برده و ثابت در جایی به بند می کشد؛ زیرا اگر کسی کاری بد کرده باشد رهین و مرهون می شود، نه وقتی که کار خوب کرده است. از این روست باید هر کسی تلاش کند از این قید و بند دستاوردهای بدش رهایی یابد و خود را آزاد کند.

اما راه آزادی چیست؟ و به تعبیر دیگر «فک رقبه» گناهکار خودش از این رهان ثابت چیست؟ امام رضا(ع) از امیرمومنان امام علی(ع) از پیامبر(ص) نقل می کند که در خطبه ای می فرماید: إِنَّ أَنْفُسَکُمْ مَرْهُونَةٌ بِأَعْمَالِکُمْ فَفُکُّوهَا بِاسْتِغْفَارِکُمْ؛ نفوس شما در گروی اعمال شماست؛ پس نفوس خودتان را با استغفار کردن آزاد و رها کنید. (عیون اخبار الرضا، شیخ صدوق، ج 2، ص 266)

پس برای رهایی نفس خویش از تبعات گناه که آدمی را رهین و مرهون می کند، باید استغفار کرد تا تحت اسم غفار و غفور مورد آمرزش قرار گیریم و از رهن اعمال بد خود رهایی یابیم.