تطهير صدقه و تزکيه پيامبر(ص)

خداوند می فرماید: خُذْ مِنْ أَمْوالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَکِّیهِمْ؛ از اموالشان صدقه پاک کننده ایشان را بگیر و ایشان را پاک گردان!(توبه، آیه 103)

در این عبارت « تُطَهِّرُهُمْ» مجزوم نیست تا جواب امر یعنی «خُذْ» باشد؛ بلکه مرفوع و در محل نصب است تا صفت برای صدقه باشد؛ یعنی «خذ من اموالهم صدقةً مطهرةً» ؛ از اموال آنان صدقه پاک کننده را بگیر. بنابراین، دادن مال خمس و زکات به مستحقان آن به معنای پاک کردن عین مال است؛ وگرنه آن مال ناپاک است. شکی نیست که مال آلوده مانند مال حرام کم کم خود آدمی را ناپاک می کند. به هر حال، ضمیر «هی» در فعل مونث غایب « تُطَهِّرُهُمْ»  به صدقه باز می گردد و نباید آن را فعل مضارع مخاطب دانست که ضمیر آن به پیامبر(ص) باز گردد.

اما «تُزَکِّیهِمْ» فعل مضارع مخاطب است و ضمیر «انت» در آن به پیامبر(ص) باز می گردد؛ زیرا بر اساس آیات قرآنی مسئولیت تزکیه بر عهده پیامبر(ص) است.(بقره، آیه 129)

بر اساس این آیه، مالی که در اختیار انسان است به طور مشاع دارای دو مالک خواهد بود که یکی خود دارنده و دیگری مستحقان زکات و صدقه هستند. از این روست که خداوند در آیه 19 سوره ذاریات می فرماید: وَ فی‌ أَمْوالِهِمْ حَقٌّ لِلسَّائِلِ وَ الْمَحْرُومِ؛ در اموال ایشان حقی برای سائل و محروم است. پس آنان در هر عین همان مال سهم دارند و عین مال مشغول است نه ذمه صاحب مال.

در روایات است: «فِیمَا سَقَتِ السَّمَاءُ الْعُشْر؛ در آن چیزی که باران آن را آبیاری کرده یک دهم است»(عوالی اللئالی، ابی جمهور احسائی، ج 2، ص 231)؛ یعنی در خود آن مال نه ذمه. پس ذمه شخص مشغول نیست بلکه اشتغال در عین مال است. بر این اساس تا تطهیر مال نکرده و حق صاحبان آن را نداده آن مال پاک نیست و شخص حق تصرف ندارد. بی گمانتصرف در مالِ آلوده باعث آلودگی خود اشخاص است و دادنِ حق فقرا باعث می‌شود که خود انسان پاک می‌شود؛ وقتی خود انسان پاک شد، آن هنگام است که وارد بهشت خواهد شد.