تباهي مملکت با حکومت نااهل

شايسته سالاري در نظام سياسي و اجتماعي از اصول تفکيک ناپذير در آموزه هاي وحياني قرآن است. از نظر قرآن هر کسي مسئوليتي را مي تواند به عهده گيرد که شايسته و اهل آن باشد. از اين روست که در شرط اهليت هماره در مديريت هر کاري به ويژه مسئوليت و امور مهم اجتماعي و سياسي و نظامي و اقتصادي مورد تاکيد قرار گرفته است.(يوسف، آيه 55؛ دخان، آيه 18؛ بقره، آيات 264 و 265؛ و آيات ديگر)

در حقيقت، شايسته سالاري در مديريت امور اجتماعي و سياسي از جمله مهم ترين شرايطي است که در آيات قرآني بر آن تاکيد شده است.(نساء، آيه 58) از نظر قرآن، مردم و امت امانات الهي در دست رهبران است و کسي که مظهر ولايت الهي نيست، رهبري و مديريت او طاغوتي است و بايد امت و مديريت را به اهل ولايت بسپارند که شايستگي يافته اند؛ چنان که حضرت موسي(ع) به فرعون رهبر طاغوتي مي فرمايد: أَنْ أَدُّوا إِلَيَّ عِبَادَ اللَّهِ إِنِّي لَكُمْ رَسُولٌ أَمِينٌ؛ بندگان خدا را به من ادا کن و بازگردان! به راستي من براي شما رسولي امين هستم.(دخان، آيه 18)؛ زيرا رهبري و مديريت فرعون طاغوتي است ؛ و او بايد امانت را به صاحب آن و اهلش بازگرداند که همان ولايت الهي موسي (ع) است.

پس نبايد کار را به نااهل سپرد و کساني را که شايستگي مسئوليتي را ندارند، به کار گمارد؛ زيرا اين امر خيانتي در حق خود آن شخص و مردم است؛ چرا که اگر کارهاي به نااهل سپرده شود، تباه مي شود و امور ملک و مملکت و شيرازه آن از هم مي پاشد.

از بزرگمهر حکيم پرسيدند: علت انقراض دولت ساساني چه بود؟ بزرگمهر پاسخ گفت: کارهاي بزرگ را به خردان سپردند و کارهاي خرد را به بزرگان. خردان از کار بزرگ بر نيامدند و بزرگان به کار خرد دل نسپردند.

هم چنين آورده اند که : از سلطان سنجر سوال کردند: چرا حکومت تو زوال يافت؟ پاسخ داد: کارهاي بزرگ را به افراد کوچک و کارهاي کوچک را به افراد بزرگ واگذار کردم. پس خردان از کارهاي بزرگ بر نيامدند و بزرگان از کارهاي خرد روگرداندند. در حقيقت، اولي ها کارايي نداشتند و دومي انگيزه. (نگاه کنيد: قابوسنامه)