فوايد سه گانه استغفار

خداوند در آيات قرآني بر اهميت و ارزش استغفار بسيار تاکيد کرده است. در اهميت استغفار همين بس که استغفار پيامبر(ص) مي تواند بلا را دفع و رفع کند و نعمت را بشر ارزاني دارد؛ البته خداوند به پيامبر(ص) هشدار داده که تاثير اين استغفار درباره کافران و مشرکان لجوج نيست؛ زيرا اگر هفتاد بار ايشان استغفار براي آنان داشته باشد، تاثيري نخواهد داشت. خداوند مي فرمايد: اسْتَغْفِرْ لَهُمْ أَوْ لَا تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ إِنْ تَسْتَغْفِرْ لَهُمْ سَبْعِينَ مَرَّةً فَلَنْ يَغْفِرَ اللَّهُ لَهُمْ ذَلِكَ بِأَنَّهُمْ كَفَرُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَاللَّهُ لَا يَهْدِي الْقَوْمَ الْفَاسِقِينَ؛ چه براى آنان آمرزش بخواهى يا برايشان آمرزش نخواهى يكسان است‏ حتى اگر هفتاد بار برايشان آمرزش طلب كنى هرگز خدا آنان را نخواهد آمرزيد چرا كه آنان به خدا و فرستاده‏ اش كفر ورزيدند و خدا گروه فاسقان را هدايت نمى ‏كند.(توبه، آيه 80)

از اين آيه به دست مي آيد که هفتاد بار استغفار پيامبر(ص) نقش به سزايي دارد. از همين روست که عدد هفتاد براي استغفار روزانه معروف و مورد عمل است؛ چنان که  استغفار هفتاد مرتبه در نماز شب نيز آمده است.

خداوند درباره تاثير استغفار مردم در دفع و رفع عذاب مي فرمايد: وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُعَذِّبَهُمْ وَأَنْتَ فِيهِمْ وَمَا كَانَ اللَّهُ مُعَذِّبَهُمْ وَهُمْ يَسْتَغْفِرُونَ؛ و تا تو در ميان آنان هستى خدا بر آن نيست كه ايشان را عذاب كند و تا آنان طلب آمرزش مى كنند خدا عذاب ‏كننده ايشان نخواهد بود.(انفال، آيه 33)

از اين آيه هم چنين فهميده مي شود که پيامبر(ص) نقش کليدي در دفع عذاب و رفع آن دارد و مي توان با صلوات و توسل از اين حضور ايشان در قالب امام زمان(عج) هم چنان بهره مند شد؛ زيرا امروز اوست که دافعه عذاب از مردمان است؛ چرا که نفس ايشان است.(آل عمران، آيه 61) هم چنين از آيه فهميده مي شود که استغفار مردم بايد دايمي باشد؛ زيرا فعل مستقبل و مضارع آمده که دلالت بر استمرار در حال و آينده دارد.

البته خداوند به پيامبر(ص) فرمان داده که براي خودش نيز استغفار کند: وَاسْتَغْفِرْ لِذَنْبِكَ؛ و براى دنب آمرزش بخواه.(غافر، آيه 55) البته از آن جايي که پيامبر(ص) از ذنب به معناي گناه مبرا و پاک است، مراد از اين استغفار به قصد دفع است نه رفع؛ يعني پيش از آن که بلايي بيايد آن را با استغفار دفع کن!

هم چنين بايد توجه داشت که ذنب غير از گناه است، بلکه تبعات و پيامدها و دنباله هاي عمل است. در حقيقت به پيامبر(ص) هشدار مي دهد که هر کاري دنباله و پيامدهاي مثبت و منفي دارد، براي رهايي از دنباله هاي منفي عمل و کار، بهتر است که استغفار کني تا اين ها از تو دفع شود. در آيات آغاز سوره فتح نيز از غفران ذنب سخن به ميان آمده است؛ زيرا جهادهاي پيامبر(ص) موجب قتل و کشته شدن مشرکان شده بود و به طور طبيعي آنان پيامبر(ص) را مذنب و قاتل مي دانستند، با استغفار چنين روحيه اي دفع و آثار و تبعات منفي فتح مکه دفع مي شود.

هم چنين در آيات ديگر از قرآن بيان شده که براي کسب منفعت و جلب آن نيز مي توان به استغفار پناه برد تا از برکات آن بهره مند شد.