برترين علوم؛ علم عملي

دانش به عنوان يک ارزش مطرح است و از همين رو، به عنوان يک واجب نفسي داراي ارزش اسلامي و پاداش خاص است. اما کدام دانش برتر و کدام يک برترين است؟

از نظر ناظر دروني، وقتي به افراد عالم مراجعه مي کنيم هر صاحب علمي، دانش و علم خود را برتر بلکه برترين مي داند؛ زيرا بر پايه «کل حزب بما لديهم فرحون؛ هر حزبي به داشته هايش سرخوش و سرمست است.» بنابراين، جز خودش را نمي بيند و جز دانش خودش نمي شناسد. اين گونه است که در نزد هر دانشمندي دانشي که در آن تخصص دارد، اشرف علوم و برترين دانش ها است.

از نظر ناظر بيروني، شايد قضاوت و داوري در حوزه ارزش گذاري سخت و دشوار باشد؛ زيرا شخص يا اصلا در باره علوم چيزي نمي داند، يا با محدوديت دانشي مواجه است و نمي تواند همه علوم را در ترازو قرار دهد و به سبک و سنگين کردن وزانت و ارزش آن بپردازد و داوري کند. بنابراين، لازم است تا به کسي مراجعه شود که همه علوم را مي داند و مي شناسد و ارزش و قدر و منزلت هر يک را مي داند.

از جمله کساني که به علم الهي به علوم آگاهي دارند، امام معصوم(ع) از جمله امام صادق(ع) فرزند و وارث باقر علوم الانبياء و الاولياء است. ايشان برترين علوم و دانش ها را  «علم عملي» دانسته و مي فرمايد: مَن تَعَلَّمَ العِلمَ وَعَمِلَ بِهِ وَعَلَّمَ لِلّهِ دُعِىَ فى مَلَكُوتِ السَّماواتِ عَظيما فَقيلَ: تَعَلَّمَ لِلّهِ وَعَمِلَ لِلّهِ وَعَلَّمَ لِلّهِ؛ هر كس براى خدا دانش بياموزد و به آن عمل كند و به ديگران آموزش دهد، در ملكوت آسمانها به بزرگى ياد شود و گويند: براى خدا آموخت و براى خدا عمل كرد و براى خدا آموزش داد. (الذريعه الي حافظ الشريعه، شرح اصول کافي، ج1،ص56)

پس علم و دانشي که تغيير در فکر و رفتار ما ايجاد نکند، هر چند ارزشمند باشد، هيچ ارزشي ندارد، بلکه علمي خوب است که دانش آن در فلسفه ما به هستي و سبک زندگي و رفتار ما تغيير مثبت ايجاد کند. چنين علمي که همان علم عملي است، برترين دانش ها و علوم است.