عقل نوري و رحمت جهاني

خدای رحمان، بر اساس مهندسی رحمت، هستی را ایجاد کرد و به همه موجودات بر اساس ظرفیت آنها عطایایی را بخشید. در میان موجودات انسان به عنوان اشرف و اکرم آفریده های الهی مورد عنایات ویژه خدا قرار گرفت؛ زیرا در میان انسان ها، حقیقت محمدی است که به عنوان نخستین ظهور اسمای الهی، مظهر تمام و کمال نور مطلق الهی است(نور، آیه 35)؛ چنان که خود آن حضرت(ص) می فرماید: اول ما خلق الله نوری؛ اولین چیزی که خدا آفریده است، نور من است.

این نور همان عقل کلی و مطلق است که هستی را به حکمت مدیریت می کند. از این روست که وقتی بیان می شود: اول ما خلق الله العقل؛ اولین چیزی که خدا آفریده است، عقل است، مراد آن است که همان نوری که اولین خلقت است همان عقل است. از همین روست که در روایات از جمله روایات مجلد اول اصول کافی که درباره عقل و جهل است، به این نکته اشاره می شود که دین و اخلاق یعنی حیا، هماره با عقل است و از آن جدایی ندارد. این بدان معنا خواهد بود که اخلاق و دین داری ریشه در عقلانیت نوری پیامبر(ص) دارد که مظهر رحمت برای جهانیان است(انبیاء، آیه 107)؛ زیرا خدای رحمان از دریچه اسباب فیض محمدی(ص) به جهان رحمت از جمله وجود را ارزانی داشته است. از همین روست که پیامبر(ص) رحمت برای جهانیان است و همه هستی به ویژه انسان و جن از رحمت واسع ایشان بهره می برند.

نور ایمان، اسلام و قرآن که در دل های مردمان روشن می شود، چیزی جز تجلیات رحمت الهی نیست که از طریق مظاهر اسمای او یعنی پیامبر(ص) و اهل بیت (ع) به هستی ارزانی می شود. پس کسی که قرآنی نشود، از تجلیات رحمانی به شکل کلی بهره مند نخواهد شد؛ زیرا خلقت انسان به نورانیت محمدی(ص) و عقلانیت آن است که در قرآن تجلی می یابد.(الرحمن، آیات 1 تا 3؛   و آیات دیگر)

اما کسی که از این نورانیت عقلی و قرآن محمدی بهره نمی برد، در ظهور اسمای الهی به سمت دسیسه فطرت خویش می رود و آن نورانیت را از خود می زداید. این گونه است که نخست به مرتبه حیوانی و سپس نباتی و در نهایت جمادی سقوط می کند.(اعراف، آیه 179)

بنابراین، انسان اگر بخواهد هم چنان از نورانیت عقلی و رحمت الهی بهره مند باشد، باید بر اساس عقل و دین اسلام و اخلاقی عمل کند که شریعت اسلام بیان کرده است؛ چرا که آن چه شریعت نوری اسلام بیان می کند، مکارم اخلاق و کرامت های آن است که اوج هر شیوه عملی اخلاق و برترین نوع زیست و سبک زندگی است.