شرکت در ثواب عمل ديگران

برخی از کارها شراکت بردار نیست؛ زیرا مثلا رهبری امت نمی تواند در یک زمان در دست دور نفر باشد. با آن که مثلا امام حسن (ع) و امام حسین(ع) هر دو در یک سطح بودند، اما به طور طبیعی باید یکی امام و دیگری ماموم باشد؛ از این روست که امام حسین(ع) تابع امام حسن(ع) می شود و از او اطاعت می کند و بدین اطاعت افتخار.

دو هم مباحثه روزی به اجتهاد می رسند، اما به هر دلیلی یکی مرجعیت می یابد و آن دیگری به کاری دیگر مشغول می شود؛ حال می شود که این شخص در تمام ثواب کارهای مرجع شریک باشد؟ از نظر آیات و روایات این شدنی است؛ زیرا همان طوری که خدا رضایت دهندگان به کشتن ناقه صالح را به عنوان کشندگان عقاب کرد با آن که تنها یک نفر آن ناقه را کشته است؛ چنان که در سوره شمس و هم چنین آیه 29 سوره قمر آمده است؛ هم چنین در ثواب کارهای نیکی که دیگر می کنند، اگر انسان راضی به آن کار باشد، شریک می شود.

امیرمومنان امام علی(ع) می فرماید: اَلرَّاضِی بِفِعْلِ قَوْمٍ کَالدَّاخِلِ فِیهِ مَعَهُمْ وَ عَلَى کُلِّ دَاخِلٍ فِی بَاطِلٍ إِثْمَانِ إِثْمُ اَلْعَمَلِ بِهِ وَ إِثْمُ اَلرِّضَا اَلرِّضَى بِهِ؛ راضی به کار مردمی همانند آنان در کار شریک است و برای هر کسی که در کار باطل داخل شده باشد دو گناه نوشته می شود یکی گناه عمل باطل و دیگری رضایت به آن کار.(شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج 18، ص 362)

هم چنین در روایت است: وَ قَدْ قَالَ لَهُ بَعْضُ أَصْحَابِهِ : وَدِدْتُ أَنَّ أَخِی فُلاَناً کَانَ شَاهِدَنَا لِیَرَى مَا نَصَرَکَ اَللَّهُ بِهِ عَلَى أَعْدَائِکَ فَقَالَ لَهُ عَلِیٌّ (ع): أَ هَوَى أَخِیکَ مَعَنَا؟ فَقَالَ : نَعَمْ ! قَالَ: فَقَدْ شَهِدَنَا وَ لَقَدْ شَهِدَنَا فِی عَسْکَرِنَا هَذَا قَوْمٌ أَقْوَامٌ [قَوْمٌ‌] فِی أَصْلاَبِ اَلرِّجَالِ وَ أَرْحَامِ اَلنِّسَاءِ سَیَرْعَفُ بِهِمُ اَلزَّمَانُ وَ یَقْوَى بِهِمُ اَلْإِیمَانُ؛ یکی از اصحاب امیرمومنان امام علی (ع) به آن حضرت گفت: دوست داشتم برادرم فلانی این جا حاضر بود و پیروزی بر دشمنانت را می دید که خدا ارزانی کرده است. امیرمومنان امام علی(ع) به او فرمود: آیا بردارت هواخواه ماست؟ گفت: آری! امام فرمود: پس او این جا حاضر بود و بلکه در لشکر ما این قوام و اقوام دیگری حاضر بودند که در پشت مردان و زهدان زنانی قرار دارند که  زمانه آنان را به صحنه آورَد و ایمان بدانان نیرو گیرد.(شرح نهج البلاغه، ابن ابی الحدید، ج 1، ص 247؛ خطبه، 12)

به هر حال، بر اساس قاعده «إِنَّمَا یَجْمَعُ النَّاسَ الرِّضَا وَ السَّخَطُ؛ مردمان را رضا و سخط جمع می کند»، باید گفت کسی که به دور از هواهای نفسانی و حسادت رضایت می دهد تا دیگری مسئولیتی را بپذیرد و انجام دهد و خود به حمایت از او بپردازد، به طور طبیعی در ثواب اعمال او شریک خواهد شد؛ چرا که امام صادق(ع) فرموده است: «هل الایمان الا الحب و البغض؛ ایمان جز حب و بغض نیست.»(الکافی ،ثقة الاسلام کلینی ج 2 ص 125 ؛ المحاسن ،احمد بن ابى عبد اللّه برقى،‏ج 1،ص262 ؛ تفسیرفرات‏الکوفی، فرات بن ابراهیم کوفى‏،ص 428 ؛ بحارالأنوار، علامه مجلسی ج 65 ص 63 )