فرق ميان زيغ و طغيان

خداوند در آیات 17 و 18 سوره نجم می فرماید: ما زاغَ الْبَصَرُ وَ ما طَغی‌ لَقَدْ رَأی‌؛ هر آینه بصر گرفتار زیغ و طغیان نشد. هر آینه دید...

زیغ به معنای کژی، انحراف، خم شدن، خستگی، دو رنگی متضاد مانند سیاهی و سفیدی زاغ، موجب شک به سبب اختلاف و تضاد به کار رفته است.

طغیان به معنای صدای بلند شغال، صدای امواج بلند، بالا گرفتن موج، بالا آمدن آب هنگام سیل، خروج آب از حدود رود، طوفانی شدن دریا، چیره شدن، افراط کردن، نافرمانی به کار رفته است.

برخی گفته اند: زیغ به معنای انحرافی است که دور را نزدیک، نزدیک را دور، بزرگ را کوچک، کوچک را بزرگ و چیزی را کژ و معوج ببیند؛ در علم امروز پزشکی به آن آستیگماتیسم می گویند.

اما طغیان به این معنا است که یک چیز را شخص دو چیز ببیند مانند چشم هایی که گرفتار بیماری دوبینی یا دی پلوپی (diplopia) عمودی یا افقی هستند.

پس پیامبر(ص) آن چه را در سیر معراجی خویش دید، حقیقتی بود که با چشم باطنی و ابصارالقلوب در مرتبه فؤاد نفس دیده است، بی آن که خطای بصری و بد دیدن باشد یا وهم و خیالی که بر اساس ناتوانی چشم رخ می دهد. پس هم راست و درست دید و هم واقعی دید؛ زیرا نه گرفتار بیماری آستیگمات یا دی پلویی نبود.